Na czym polega ?
Orzeczenie przez Sąd kary pozbawienia wolności niekoniecznie będzie musiało oznaczać, iż skazany ostatecznie trafi do zakładu karnego. Polskie prawo karne przewidziało, jako jeden z środków probacyjnych, warunkowe zawieszenie wykonania kary, zwane potocznie „zawiasami”. Sąd może skorzystać z tego uprawnienia w przypadku, gdy uzna iż środek ten będzie wystarczający do osiągnięcia celów kary, a ponadto ustali pozytywną prognozę kryminologiczną. W ten sposób sprawca mimo skazania może uniknąć trafienia do więzienia.
Kiedy Sąd może skorzystać z warunkowego zawieszenia ?
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, Sąd może skorzystać z warunkowego zawieszenia co do zasady w przypadku kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej rok czasu. Aby możliwym było zastosowanie tego środka probacyjnego niezbędnym jest również aby sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był uprzednio skazany na karę pozbawienia wolności.
Sąd może skorzystać z zawieszenia wykonania kary wyłącznie w przypadku, gdy będzie to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary. Co więcej, Sąd rozważając możliwość orzeczenia zawieszenia wykonania kary musi ustalić tzw. pozytywną prognozę kryminologiczną. Podstawą pozytywnej prognozy kryminologicznej jest:
- Zachowanie po popełnieniu przestępstwa. Sąd biorąc pod uwagę tą przesłanką musi ocenić czy po popełnieniu przestępstwa sprawca m.in. próbował naprawić wyrządzoną szkodę lub czy okazał skruchę i żal.
- Postawa sprawcy. Chodzi tutaj o stosunek sprawy do obowiązującego prawa. Czyn który stanowił przestępstwo ma być zdarzeniem wyjątkowym w dotychczasowym sposobie życia sprawcy.
- Właściwości i warunki osobiste. Badając właściwość osobistą sprawcy Sąd bierze pod uwagę w szczególności charakter oraz temperament sprawcy. Natomiast przez warunki osobiste rozumie się środowisko w którym żyje sprawca, warunki rodzinne, mieszkaniowe czy miejsce pracy.
- Dotychczasowy sposób życia.
Orzeczenie zawieszenia wykonania kary
Po spełnieniu powyższych przesłanek Sąd może orzec wobec sprawy przestępstwa warunkowe zawieszenie wykonania kary. W przypadku przestępstw o charakterze chuligańskim lub przestępstwa określonego w art. 178a § 4 (nietrzeźwość kierowcy) Sąd może orzec o warunkowo zawieszonym wykonaniu kary jedynie w uzasadnionych przypadkach.
W sytuacji zawieszenia wykonania kary, Sąd może orzec grzywnę jeżeli jej wymierzenie obok kary pozbawienia wolności na innej podstawie nie jest możliwe. Sąd będzie mógł również nałożyć na sprawcę w okresie próby szereg następujących obowiązków:
- Informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby.
- Przeproszenia pokrzywdzonego.
- Wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby.
- Wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu.
- Powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających.
- Poddania się terapii uzależnień.
- Poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji.
- Uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych.
- Powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach.
- Powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób.
- Opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
- Innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.
Ponadto Sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia lub instytucji albo organizacji do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
Okres próby
Kodeks karny wskazuję, iż zawieszenie wykonanie kary następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie on od uprawomocnienia się wyroku. W przypadku młodocianego sprawcy oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, okres próby będzie wynosił wyjątkowo od 2 do 5 lat
W przypadku ponownego naruszenia porządku prawnego przez skazanego w okresie próby Sąd, w zależności od charakteru przestępstwa będzie mógł obligatoryjne lub fakultatywnie zarządzić wykonanie kary.
Sąd obligatoryjnie zarządzi wykonanie kary gdy:
- Skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
- Skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.
Natomiast fakultatywne zarządzenie wykonania kary może nastąpić jeśli:
- Skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż te za które został uprzednio skazany, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku.
- Skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
Co ważne, zarządzenie wykonania kary przez Sąd nie może nastąpić później niż 6 miesięcy od zakończeniu okresu próby