Czy przysługuje zarządcy drogi ?
W ostatnich latach do sądów powszechnych trafiły sprawy, w których zarządcy dróg (np. gminy) bądź firmy sprzątające nawierzchnie, dochodziły od sprawców wypadków drogowych lub od zakładów ubezpieczeń kosztów związanych z usunięciem skutków kolizji drogowej. Niemniej jednak sądy powszechne nie wypracowały jednolitej linii orzeczniczej, przez co powstały dwie przeciwstawne koncepcje. Pierwsza z nich wskazywała, iż zarządca drogi ma prawo dochodzić odszkodowania za zanieczyszczenie drogi, natomiast druga z nich odmówiła mu takiej możliwości . Ostatecznie Sąd Najwyższy na początku 2022 r. w swojej uchwale przychylił do jednej z wyżej wskazanych koncepcji.
W pierwszej kolejności należy wskazać czym jest odszkodowanie. Jest to świadczenie, które zgodnie z Kodeksem cywilnym, przysługuje zarówno za szkodę materialną jak i szkodę osobową. Dostosowując to do kontekstu niniejszej publikacji, sprawca wypadku drogowego będzie ponosił odpowiedzialność za szkodę związaną z uszkodzeniem samochodu poszkodowanego jak i za jego uszczerbek na zdrowiu.
Niejednokrotnie jednak skutkiem wypadków drogowych jest wydzielenie się płynów eksploatacyjnych z samochodu takich jak olej silnikowy bądź pozostawienie na jezdni fragmentów uszkodzonego pojazdu. W takim przypadku to na gminie jako zarządcy drogi spoczywa obowiązek utrzymania oraz ochrony drogi. Jest to jedno z zadań własnych gminy, jako jednostki samorządu terytorialnego, na którego realizacje posiada wydzielone fundusze z własnego budżetu. Ewentualnie zadanie to na podstawie umowy z gminą, będzie wykonywała wyspecjalizowana firma. Dlatego należy się należy zastanowić się czy w przypadku kolizji drogowej, na sprawcy kolizji drogowej oraz zakładzie ubezpieczeń będzie spoczywał ciężar odszkodowania za zanieczyszczenie jezdni
Argument przeciwników takiej odpowiedzialności związany jest z uznaniem, że koszty usunięcia skutków kolizji drogowej nie można uznać za szkodę, bowiem taka czynność jest obowiązkiem zarządcy drogi, wynikającym z interpretacji przepisów ustawowych. Co więcej, zwolennicy tego poglądu powołują się również na brak obowiązku zwrotu kosztów uprzątnięcia drogi przez zakład ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Pogląd przeciwny, popierający odpowiedzialność sprawcy i zakładu ubezpieczeń, opiera się głównie na argumencie, iż kolizja drogowa jest bezpośrednią i adekwatną przyczyną zanieczyszczenia jezdni, a doprowadzenie drogi do stanu użyteczności, skutkuje powstaniem szkody po stronie zarządcy. Ponadto wskazywane jest, że to na sprawcy jako pierwotnym wytwórcy odpadów w postaci uszkodzony części samochodowych oraz płynów, spoczywa ciężar poniesienia kosztów ich zagospodarowania w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów.
Finalnie Sąd Najwyższy w swojej uchwale z dnia 20 stycznia 2022 r. w sprawie o sygnaturze akt: III CZP 9/22 przychylił się do drugiej koncepcji uznając iż: „sprawca wypadku komunikacyjnego i zakład ubezpieczeń, z którym sprawca wypadku jest związany umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów, odpowiadają wobec zarządcy drogi za szkodę spowodowaną zanieczyszczeniami drogi płynami silnikowymi.”