Wydziedziczenie a zachowek
Co może zrobić osoba, której dziecko swoim zachowaniem nie zasługuje na otrzymanie spadku po śmierci swojego krewnego? Często podczas rozmów z klientami pada stwierdzenie, że dana osoba została wydziedziczona. Czym jest wydziedziczenie i jakie niesie ze sobą skutki?
Na wstępie należy przypomnieć, iż spadkodawca przed śmiercią może sporządzić testament, czyli rozporządzić swoim majątkiem jeszcze za życia. Jak to wygląda? W testamencie spadkodawca wskazuje osobę, która stanie się jego spadkobiercą. Załóżmy, że pan Zbigniew ma dwóch synów i jest wdowcem. W przypadku jego śmierci, gdyby nie sporządził testamentu to obaj synowi dziedziczyliby w równych częściach, czyli każdy po ½. Pan Zbigniew może jednak postanowić, iż do całości spadku powoła tylko jednego syna- Adama. Wtedy drugi syn- Michał nic w spadku nie otrzyma. Należy jednak pamiętać, iż panu Michałowi, jako jednemu z dwóch synów przysługiwać będzie prawo żądania zachowku, czyli prawo żądania zapłaty konkretnej kwoty od swojego brata, albowiem to jego brat stał się jedynym spadkobiercą i otrzymał cały majątek. Wysokość omawianej kwoty, czyli zachowku wynosić będzie połowę z tego co by pan Michał dostał, gdyby jego ojciec nie sporządził testamentu, a tym samym udziały w spadku pana Michała i Adamy byłby równe.
Czy pan Zbigniew może pozbawiać swojego syna Michała prawa do zachowku? Może! Temu służy właśnie instytucja wydziedziczenia, czyli możliwość pozbawienia zstępnych, małżonka i rodziców zachowku. Jak to zrobić? Należy w testamencie zawrzeć oświadczenie o wydziedziczeniu oraz wskazać powód tego wydziedziczenia. Kodeks cywilny w art. 1008 stanowi, że „spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.”
Aby mieć pewność, że sporządzony testament będzie ważny, a tym samym zawarte w nim oświadczenie również będzie ważne najlepiej uczynić to w obecności notariusza, który na naszą prośbę sporządzi testament w formie aktu notarialnego i pouczy nas o wszystkich konsekwencjach związanych z całym przedsięwzięciem. Pamiętać należy, iż wydziedziczenie jednej osoby, np. omawianego wyżej pana Michała, nie pozbawia prawa żądania zachowku jego dzieci, czyli wnuków pana Zbigniewa. Zgodnie bowiem z art. 1011 Kodeksu cywilnego „zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę”. Również sam pan Michał w postępowaniu o zachowek może podjąć próbę obalenia powodów wydziedziczenia i domagać się zapłaty zachowku od swojego brata.
W razie potrzeby lub chęci otrzymania dodatkowych informacji, zapraszam do skorzystania z możliwości udzielenie porady prawnej. Pozdrawiam radca prawny Tomasz Ruman.