Kolejność zaspokojenia zachowku
Kto w pierwszej kolejności ponosi odpowiedzialność za zachowek?
Kolejność zaspokajania roszczenia o zachowek jest precyzyjnie określona w Kodeksie cywilnym i ma na celu zapewnienie, by uprawniony do zachowku (zstępni, małżonek, rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do dziedziczenia z ustawy) mógł faktycznie otrzymać należną mu kwotę. Obowiązek zaspokojenia zachowku spoczywa na różnych podmiotach w ustalonej kolejności.
Uzupełniający dział spadku
Kiedy jest możliwy?
W postępowaniach o dział spadkowy nie rzadko zdarza się, że spadkobiercy decydują się umową na podział części masy spadkowej, bądź występuje przypadek, gdy wskutek różnych okoliczności jakiś składnik majątku zostaje pominięty. W takiej sytuacji spadkobiercy mogą dokonać uzupełniającego działu spadku. Może być on przeprowadzony zarówno w drodze umowy między spadkobiercami, jak i na mocy orzeczenia sądu.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci a dziedziczenie
Podstawowe informacje
Przy obliczaniu wysokości zachowku oraz tzw. schedy spadkowej podczas sprawy o dział spadku, regułą jest że darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz najbliższych wchodzą w skład podstawy do ich obliczenia (z wyjątkami przewidzianymi przez Kodeks cywilny). Niemniej jednak od tej zasady jest wyjątek uregulowany przez prawo bankowego. W przypadku bowiem tzw. dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (zwanej również zapisem bankowym), kwota wypłacona spadkobiercy nie będzie wchodziła w skład postawy do obliczenia zachowku oraz wysokości schedy spadkowej. Czym zatem jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci?
Niegodność dziedziczenia
Jakie są przesłanki oraz skutki niegodności dziedziczenia?
Niegodność dziedziczenia powoduje pozbawienie prawa do dziedziczenia, w tym również prawa do zachowku. U podstaw tej instytucji leżą względy etyczne, a przez to założenie, że osoba, która dopuściła się zachowań nagannych bądź nawet bezprawnych wobec spadkobiercy nie powinna po nim dziedziczyć. Jakie są natomiast przesłanki uznania kogoś za osobę niegodną dziedziczenia? Czy skutki uznania kogoś za niegodnego dziedziczenia występują z mocy prawa czy konieczna jest w takim przypadku jakakolwiek inicjatywa?
Dział spadku cz. II
Co zalicza się do masy spadkowej podlegającej podziałowi?
W poprzedniej części wskazałem w dwa sposoby podziału spadku – umowny lub sądowy. W tej natomiast części wyjaśnię kwestię niezmiernie ważną z perspektywy działu spadku, a więc co należy zaliczyć do spadku, który następnie będzie podlegał podziałowi – tzw. schedy spadkowej. Oprócz bowiem masy spadkowej (a więc aktywów, które na dzień śmierci były jego własnością) zaliczeniu do schedy spadkowej będą również podlegały m. in. darowizny oraz zapisy windykacyjny, przy spełnieniu warunków ustawowych.
Dział spadku cz. I
Jakie są sposoby podziału spadku?
Od chwili otwarcia spadku majątek spadkodawcy staje się masą spadkową. W przypadku gdy do spadku powołany jest więcej niż jeden spadkobierca, to spadek będzie stanowił wspólność spadkobierców, co której odpowiednio stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Co do zasady, taki stan ma charakter wyłącznie przejściowy bowiem spadkobiercy decydują się na dział spadku (choć zdarzają się sytuację, że w ostateczności spadkobiercy takiego działu nie przeprowadzają). Dział spadku to nic innego jak rozdysponowanie składnikami majątku wchodzącymi w skład masy spadkowej pomiędzy spadkobiercami. Polskie regulacje prawa przewidują dwa sposoby działu spadku – umowny oraz sądowy.
Jak zrzec się spadku za życia?
Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia
Kodeks cywilny umożliwia spadkobiercą ustawowym zrzeczenie się dziedziczenia po przyszłym spadkodawcy za pośrednictwem umowy. Jest to jedyna umowa, która umożliwia spadkodawcy wpływanie na porządek dziedziczenia, a także pozbawienia prawa do zachowku. Dla wielu osób, w szczególności w przypadku gdy przewidywana masa spadkowa będzie składała się wyłącznie z długów, może stanowić instrument prawny uniknięcia potencjalnych problemów związanych z dziedziczeniem.
Wydziedziczenie
Czym jest?
Jedną z instytucji prawa spadkowego jest wydziedziczenie. Jest to pozbawienie przez spadkodawcę, w testamencie, osoby należącej do kręgu osób uprawnionych do zachowku. Niemniej jednak instytucji tej nie można utożsamiać z testamentem negatywnym, czyli takiego na podstawie którego spadkodawca wyłączył od dziedziczenia spadkobiercę ustawowego. Na podstawie testamentu negatywnego bowiem nie dochodzi do pozbawienia spadkobiercy prawa do zachowku. Zatem czym dokładnie jest wydziedziczenie?
Zapis windykacyjny
Kiedy może zostać ustanowiony ?
Wprowadzenie instytucji zapisu windykacyjnego do polskiego prawa cywilnego podyktowane było umożliwieniem spadkodawcom pełnego urzeczywistnienia woli w testamencie. Zapis windykacyjny pozwala bowiem spadkodawcy na precyzyjnie wskazanie składnika majątku, który przypadnie konkretnej osobie. Niemniej jednak instytucji zapisu windykacyjnego nie można utożsamiać zarówno z spadkobraniem jak i zapisem zwykłym.
Co wchodzi do spadku?
Skład masy spadkowej
W wyniku dziedziczenia dochodzi do sukcesji uniwersalnej, tj. do wstąpienia w ogół praw i obowiązków spadkodawcy. W skład masy spadkowej wchodzą wszelkie prawa i obowiązki zmarłego o charakterze majątkowym. Dziedziczeniu podlegać będą zarówno aktywa – składniki majątkowe takie jak ruchomości i nieruchomości, jak i pasywa – długi.