Czy możesz podważyć taką umowę?
W codziennej pracy spotykam się z szeregiem umów kredytu oraz pożyczek, które zawierają „zaskakujące” postanowienia. Jednym z takich zapisów są nadzwyczaj wysokie koszty ubezpieczenia umowy pożyczki, czasami wręcz przewyższające udostępniony pożyczkobiorcy kapitał. Czy w takim przypadku pożyczkobiorca ma prawne instrumenty umożliwiające mu walkę z nieuczciwymi zapisami? O tym poniżej.
Całkowite koszty kredytu oraz pozaodsetkowe koszty kredytu
Aby dobrze zrozumieć kwestię zawyżonego kosztu ubezpieczenia występującego w umowach pożyczki należy wyróżnić tzw. pojęcie całkowitego kosztu kredytu oraz pozaodsetkowych kosztów kredyt.
Całkowity koszt kredytu to wszystkie koszty znane kredytobiorcy, łącznie z odsetkami, pozaodsektowymi kosztami kredytu, podatkami oraz innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową.
Natomiast pozaodsetkowe koszty kredytu będą stanowić koszty, które konsument jest zobowiązany uiścić na rzecz kredytodawcy w celu otrzymania kredytu (w tym na warunkach wnioskowanych przez konsumentach). W szczególności będą to:
- Wszelkie opłaty (np. opłata przygotowawcza).
- Prowizja.
- Koszty ubezpieczenia.
Ustawa o kredycie konsumenckim reguluje również maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu. Maksymalna kwota pozaodsetkowych kosztów kredytu uzależniona jest
od takich czynników jak całkowita kwota kredytu (termin ten oznacz wszystkie środki pieniężne które otrzymuje do dyspozycji kredytobiorca), okresu kredytowania czy liczby dni w danym roku. Naruszenie regulacji dotyczących maksymalnych kosztów pozaodsetkowych kredytu może stanowić podstawę do zastosowania przez kredytobiorcę sankcji kredytu darmowego.
W analizowanych przez mnie umowach pożyczek co do zasady koszty ubezpieczenia mieszczą się w ustawowych limitach. Pożyczkodawcy bowiem aby zmieścić się w limitach wydłużają okres kredytowania, tak aby nie narazić się na skorzystanie przez pożyczkobiorcę z sankcji kredytu darmowego. Niemniej jednak taki zabieg, nie pozwoli uniknąć pożyczkodawcy odpowiedzialności z tytułu stosowania nieuczciwych praktyk wobec pożyczkobiorców.
Klauzule abuzywne
Mimo braku możliwości skorzystania z sankcji kredytu darmowego, pożyczkobiorca może powołać się wobec wierzyciela na art. 3851 § 1 Kodeksu cywilnego. Przepis ten wskazuje, iż postanowienia umowy zawartej z konsumentami należy uznać za bezskuteczne, gdy są ukształtowane tak, że rażąco naruszają interes pożyczkobiorcy jako konsumenta i powodują złamanie zasady równowagi kontraktowej, kiedy to kontrahent konsumenta zastrzega dla siebie nadmierne korzyści, wyraźnie i w znacznym stopniu przewyższające korzyści uzyskane przez konsumenta i znacznie pogarszając jego sytuację ekonomiczną.
Określenie zawyżonych kosztów ubezpieczenia w umowie jest bowiem w istocie próbą uzyskania przez pożyczkodawcę dodatkowego wynagrodzenia, przy jednoczesnym ustaleniu ich zgodnie z limitem wskazanym w ustawie o kredycie konsumenckim. Bardzo często pożyczkodawcy nie informują pożyczkobiorców czy faktycznie kwota stanowiąca koszty ubezpieczenia została przeznaczona na pokrycie składki ubezpieczeniowej. Uznanie zaś za bezskuteczne zapisy dotyczące kosztów ubezpieczenia, pozwoli pożyczkobiorcy uniknięcia spłaty nieuczciwie ustalonych kosztów ubezpieczenia.