Zasady zaskarżenia wyroku w postępowaniu cywilny

Apelacja w postępowaniu cywilnym

Apelacja w postępowaniu cywilnym jest wyrazem zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego, gwarantowanej przez Konstytucję RP. Jest to bowiem środek odwoławczy, który umożliwia stronie niezadowolonej z wyroku sądu pierwszej instancji zaskarżenie tego orzeczenia przed sądem wyższej instancji. W następstwie złożenia apelacji, niezadowolona strona uzyskuje możliwość kontroli i ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd wyższego rzędu. Jakie są podstawowe zasady złożenia postępowania apelacyjnego i samego zaskarżenia wyroku sądu I instancji?

Kiedy przysługuje apelacja i kto może ją wnieść?

Apelację można wnieść od wyroku sądu pierwszej instancji, zarówno w postępowaniu procesowym, jak i nieprocesowym. Przysługuje ona również od postanowień orzekających co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym. Apelacja nie przysługuje natomiast od uzasadnienia wyroku oraz od orzeczenia o kosztach postępowania, nawet gdy jest ono zawarte w wyroku.

Prawo do wniesienia apelacji mają:

1. Strony postępowania (a tj. powód i pozwany).
2. Uczestnicy postępowania nieprocesowego.
3. Interwenient uboczny.
4. Prokurator.
5. Organizacja społeczna w granicach określonych przepisami.
6. Rzecznik Prawo Obywatelskich.

Warto zaznaczyć, że apelację może wnieść tylko strona niezadowolona z rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Oznacza to, że osoba chcąca zaskarżyć wyrok musi posiadać tzw. gravamen, co oznacza że wyrok jest dla niej w jakiejkolwiek części niekorzystny z punktu widzenia jej interesu prawnego.

Termin, sposób oraz wymogi formalne wniesienia apelacji

Apelację należy wnieść w terminie 14 dni od doręczenia stronie wyroku z uzasadnieniem. A zatem aby możliwym było złożenie apelacji od wyroku sądu I instancji, strona zmuszona jest złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku, a jeśli wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym – od dnia jego doręczenia stronie. Apelację składa się do sądu drugiej instancji za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok. Oznacza to, że pismo apelacyjne należy złożyć w sądzie pierwszej instancji, który następnie przekazuje je do sądu odwoławczego.

Apelacja powinna spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego, a ponadto zawierać:

1. Oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości, czy w części.
2. Zwięzłe przedstawienie zarzutów.
3. Uzasadnienie zarzutów.
4. Wskazanie nowych faktów lub dowodów, jeśli są powoływane, oraz wykazanie, że ich powołanie nie było możliwe w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.

Co ważne, strona wnosząca apelację co do zasady będzie zmuszona do wniesienia opłaty od apelacji. Brak spełnienia tych któregoś z powyższych wymogów formalnych bądź fiskalnych może skutkować odrzuceniem apelacji.

Możliwe rozstrzygnięcia

Po wniesieniu apelacji sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Sąd apelacyjny może również przeprowadzić postępowanie dowodowe, jeśli uzna to za konieczne i zachodzą ku temu przesłanki ustawowe. W wyniku postępowania odwoławczego, Sąd może wydać następujące rozstrzygnięcia:

1. Utrzymać zaskarżony wyrok w mocy.
2. Zmienić wyrok i orzec co do istoty sprawy.
3. Uchylić wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
4. Uchylić wyrok i odrzucić pozew bądź umorzyć postępowanie jeśli zachodziły ku temu przesłanki ustawowe.

Ponadto, w przypadku cofnięcia apelacji przez stronę, sąd II instancji wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania apelacyjnego. Jeśli cofnięcie apelacji nastąpiło przed sądem I instancji to wówczas ten sąd umarza postępowanie.