Przesłanki oraz wymiar kary łącznej
Polski Kodeks karny przewiduje instytucje tzw. kary łącznej. Może ona zostać zastosowana w ściśle określonych sytuacji unormowanej w przepisach Kodeksu karnego. W istocie może zostać ona wyrzeczona w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy sprawca kilku przestępstw jest skazany za wszystkie jednym wyrokiem. Po drugie zaś w tzw. wyroku łącznym, w którym sąd wymierza się karę łączną w oparciu o kary jednostkowe orzeczone za poszczególne czyny w wyrokach skazujących. Niemniej jednak jak łączy się kary w obu przypadkach? Czy jest to obwarowane jakimikolwiek przesłankami? O tym poniżej.
Przesłanki orzekania kary łącznej
Podstawą orzeczenia kary łącznej jest realny zbieg przestępstw. Zbieg przestępstw można uznać za realny, gdy sprawca popełnił kilka czynów, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich, a czyny te są traktowane jako kilka przestępstw.
A zatem przesłanką kary łącznej jest popełnienie więcej niż jednego przestępstwa. Warunek ten będzie spełniony zarówno, gdy układ wielu przestępstw tworzyć będą przestępstwo pospolite oraz przestępstwo skarbowe. Drugim warunkiem jest ustalenie, że sprawca dopuścił się przypisanych mu przestępstw zanim zapadł pierwszy, chociażby nieprawomocny, wyrok co do któregokolwiek z nich. Trzecim zaś warunkiem stosowania tej instytucji, jest łączenia kar wyłącznie tego samego rodzaju, a więc karę pozbawienia wolności z inną karą pozbawienia wolności, karę ograniczenia wolności z inną karą ograniczenia wolności, karę grzywny z inną karą grzywny.
Dyrektywy wymiar kary łącznej
Jako że orzekanie kary łącznej jest na korzyść skazanego względem sumy kar jednostkowych, ustawodawca przewidział, że podstawą orzekania kary łącznej powinny być nie tylko elementy związane bezpośrednio z poszczególnymi czynami, lecz te związane z osobą sprawy w momencie łączenia kar. Elementy te zwane są dyrektywą wymiaru kary.
Sąd orzekając bowiem karę łączną powinien brać pod uwagę przede wszystkim cele kary w zakresie społecznego oddziaływania, a także cele zapobiegawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego. A zatem sąd orzekając karę łączną w pierwszej kolejności powinien uwzględnić cele ogólnoprewencyjne, a w dalszej kolejności indywidualnoprewencyjne.
Wymiar kary łącznej
W polskim prawie karnym wymiar kary łącznej ma charakter mieszany i odbywa się dwuetapowo. Co to oznacza?
W pierwszym z nich sąd zobowiązany jest do wymierzenia kar (jednostkowych) za poszczególne przestępstwa będące w określonym uwzględnianym wieloczynowym ich zbiegu. Natomiast w drugim etapie sąd będąc związanym wyznaczonymi w pierwszym etapie granicami kary łącznej, wymierza karę łączną. Kara ta może być wymierzona na zasadzie kumulacji (a więc wymierzona jako suma kar jednostkowych), asperacji (wymierzona w granicach od najwyższej z kar jednostkowych, do ich sumy), bądź absorpcji (wymierzona jako najwyższa z kar jednostkowych).
Co istotne karę łączną nie może przekroczyć 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 30 lat pozbawienia wolności. Jeżeli najwyższą z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa jest kara 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 30 lat pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną.