Czy zatarcie skazania ma wpływ na możliwość orzeczenia recydywy wobec sprawcy?
Recydywa, czyli powrót do przestępstwa, jest uwzględniana przez sąd przy wymierzaniu kary, gdy sprawca popełnia kolejne przestępstwo w określonym czasie po odbyciu kary za wcześniejsze przestępstwo. Zgodnie z art. 64 § 1 Kodeksu karnego, jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. Co zatem jeśli uprzednie przestępstwo uległo zatarciu? Czy w takim przypadku sąd może skorzystać z instytucji recydywy?
Zatarcie skazania
Zatarcie skazania oznacza, że po spełnieniu określonych warunków prawnych, skazanie uważa się za niebyłe, a wpis o nim usuwa się z Krajowego Rejestru Karnego (KRK). Skutkuje to traktowaniem osoby jako niekaranej. Terminy zatarcia zależą od rodzaju i wysokości kary:
- Grzywna – zatarcie następuje z mocy prawa po upływie 1 roku od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary.
- Kara ograniczenia wolności – zatarcie następuje z mocy prawa po upływie 3 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary.
- Kara pozbawienia wolności do 3 lat – zatarcie następuje z mocy prawa po upływie 10 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary. Sąd może jednak, na wniosek skazanego, zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego.
- Kara pozbawienia wolności powyżej 3 lat oraz kara 25 lat pozbawienia wolności – zatarcie następuje z mocy prawa po upływie 10 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary.
- Kara dożywotniego pozbawienia wolności – zatarcie następuje z mocy prawa po upływie 10 lat od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
W przypadku orzeczenia środka karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania. Podobnie, zatarcie skazania nie może nastąpić przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Relacja między zatarciem skazania a recydywą
Jeśli w chwili orzekania przez sąd poprzednie skazanie uległo zatarciu, to sąd nie może uwzględnić tego skazania przy ocenie, czy doszło do recydywy. Oznacza to, że nawet jeśli kolejne przestępstwo zostało popełnione przed upływem terminu zatarcia poprzedniego skazania, ale do chwili orzekania skazanie to uległo zatarciu, sąd nie ma podstaw prawnych do przyjęcia recydywy.
W praktyce oznacza to, że zatarcie skazania eliminuje możliwość uznania sprawcy za recydywistę w kontekście kolejnych przestępstw, co może mieć istotne znaczenie przy wymiarze kary.