Jakie niesie za sobą skutki ?
Przedawnienie roszczeń jest instytucją prawną regulowaną przez Kodeks cywilny. Upływ terminu przedawnienia niesie za sobą niekorzystne następstwa dla uprawnionego, gdyż będzie się to wiązało z możliwością uchylenia się od zaspokojenia roszczenia przez dłużnika. Tak więc osoba zobowiązana do spełnienia świadczenia po upływie odpowiedniego okresu czasu, uzyskuje prawo zgłoszenia zarzutu przedawnienia. Warto wskazać, że roszczenie przedawnione nie wygasa lecz przekształca się w tzw. roszczenie niezupełne. Takie roszczenie nie może być zasądzone i przymusowo wyegzekwowane. To oznacza, iż uprawniony nie może za pomocą dostępnych środków prawnych (np. za pośrednictwem powództwa, odpowiedniego wniosku bądź zarzutu) wymusić na osobie zobowiązanej, spełnienie świadczenia. Dlatego też, warto wiedzieć kiedy rozpoczyna się termin przedawnienia i jak go obliczyć.
Terminy przedawnienia
Kodeks cywilny wprowadza określone terminy przedawnienia, a inaczej ujmując terminy na dochodzenie roszczenia za pośrednictwem dostępnych środków prawnych. Podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat (do noweli z 2018 r. wynosił 10 lat).
W przypadku świadczeń okresowych, a więc takich, które dłużnik zobowiązany jest spłacać periodycznie, okres przedawnienia wynosi 3 lata. Identyczny termin przedawnienia przewidziany jest dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wprowadzenie krótszego terminu przedawnienia dla roszczeń związanych z działalnością gospodarczą odpowiada potrzebom obrotu gospodarczego, bowiem takie roszczenia nie mogą przedawniać się zbyt szybko ani zbyt długo.
Co więcej przepisy Kodeksu cywilnego jak i innych ustaw przewidują inne, szczególne terminy przedawnienia dla określonych roszczeń.
Warto również wskazać, iż Kodeks cywilny wskazuje wprost, iż koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Początek biegu przedawnienia
Początek biegu przedawnienia rozpoczyna się z dniem w którym to roszczenie stało się wymagalne. Wymagalność roszczenia oznacza, iż wierzyciel ma możliwość skutecznego żądania od dłużnika spełnienia świadczenia. Momentem od którego roszczenie będzie traktowane jako wymagalne będzie m. in. dzień oznaczony w umowie lub w normach prawnych.
Zawieszenie oraz przerwanie biegu przedawnienia
W momencie rozpoczęcia biegu przedawnienia lub podczas okresu jego trwania, mogą wystąpić przeszkody które utrudniają lub uniemożliwiają wierzycielowi dochodzenie od dłużnika spełnienie świadczenia. Taki przypadek nazywany jest wówczas zawieszeniem biegu przedawnienia. Kodeks cywilny wskazuje, iż bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
- Co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej.
- Co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli.
- Co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa.
- Co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.
Natomiast przerwanie biegu przedawnienie oznacza, iż dotychczasowy bieg przedawnienia zostaje zniesiony. Kodeks cywilny wskazuje 3 sytuacje, gdy dochodzi do przerwania biegu przedawnienia:
- Przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
- Przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
- Przez wszczęcie mediacji.