Podstawowe zagadnienia
Zgodnie z ordynacją podatkową, kontrola podatkowa ma na celu sprawdzenie czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Pojęcie przepisów podatkowych zostało zdefiniowane bardzo szeroko przez ordynację podatkową, co oznacza też bardzo szerokie rozumienie obowiązków, których zobowiązani są przestrzegać kontrolowani (np. obowiązki wynikające z prowadzenia ksiąg podatkowych, wystawiania faktur czy składania deklaracji podatkowych). Zatem kontrola podatkowa może dotyczyć różnych obszarów prawa podatkowe, wskutek czego warto wiedzieć kiedy i w jakim zakresie może być ona prowadzona.
Kontrolowany i Kontrolujący
Uprawnionym do wszczęcia kontroli podatkowej jest organ podatkowy I instancji. Co do zasady będzie to naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celno – skarbowego bądź wójt, burmistrz czy prezydent miasta. Jest ona wszczynana z urzędu w trybie zwyczajnym bądź nadzwyczajnym. W trybie zwyczajny następuje to poprzez doręczenie upoważnienie do jej przeprowadzenia oraz okazania legitymacji służbowej. Natomiast w trybie nadzwyczajnym (który jest stosowany w przypadku gdy jest to niezbędne dla przeciwdziałaniu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowód jego popełnienia) wyłącznie po okazaniu legitymacji służbowej.
Według ordynacji podatkowej kontrolowanym mogą być podatnicy, płatnicy, inkasenci ora następcy prawni. Warto pamiętać, że w przypadku osób prawnych, to spółka pozostaje kontrolowany, nie zaś jej zarząd.
Miejsce kontroli podatkowej
Miejscem kontroli jest co do zasady siedziba kontrolowanego. Niemniej jednak, kontrola może być również przeprowadzana w:
- Miejscu przechowywania dokumentacji.
- Miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością.
- Miejscu udostępniania ksiąg podatkowych.
- Siedzibie organu podatkowego. W tym przypadku wymagana jest zgoda kontrolowanego.
Uprawnienia kontrolującego i obowiązki kontrolowanego
Ordynacja podatkowa szczegółowo wskazuje uprawnienia kontrolującego. W szczególności kontrolujący ma prawo do:
- Legitymowania osób.
- Zabezpieczenia dokumentów.
- Sprawdzanie dokumentów u kontrahenta kontrolowanego.
- Przeprowadzenia oględzin.
- Zasięgnięcia opinii biegłego.
- Przesłuchania świadków.
- Badania dokumentów i ewidencji.
- Żądania przeprowadzenia inwentaryzacji.
Jednocześnie kontrolowany jest zobowiązany do umożliwienia przeprowadzenia kontroli podatkowej. W związku z tym ordynacja podatkowa nakłada na kontrolowanego wiele obowiązków, w szczególności:
- Zapewnienia dostępności do ksiąg podatkowych
- Złożeni na żądanie kontrolującego, oświadczenia o stanie majątkowym na określony dzień.
- Umożliwienie kontrolującemu wykonania czynności kontrolnych.
- Udzielania, w wyznaczony terminie, wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli.
- Zapewnienie kontrolującemu warunków pracy.