Kto w pierwszej kolejności ponosi odpowiedzialność za zachowek?
Kolejność zaspokajania roszczenia o zachowek jest precyzyjnie określona w Kodeksie cywilnym i ma na celu zapewnienie, by uprawniony do zachowku (zstępni, małżonek, rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do dziedziczenia z ustawy) mógł faktycznie otrzymać należną mu kwotę. Obowiązek zaspokojenia zachowku spoczywa na różnych podmiotach w ustalonej kolejności.
Spadkobiercy
W pierwszej kolejności roszczenie o zachowek kieruje się do spadkobierców. Jeżeli spadkodawca sporządził testament i powołał w nim spadkobierców, to oni są głównymi dłużnikami z tytułu zachowku. Jeśli natomiast spadkodawca nie sporządził testamentu, ale uprawniony do zachowku otrzymał z ustawy mniej niż wynosi jego zachowek (np. poprzez doliczenie darowizn lub zapisów windykacyjnych do substratu zachowku), to roszczenie o uzupełnienie zachowku może być kierowane do pozostałych spadkobierców ustawowych..
Co istotne, jeżeli spadkobierca, który jest zobowiązany do zapłaty zachowku, sam jest również uprawniony do zachowku (np. jest to dziecko spadkodawcy, które odziedziczyło, ale mniej niż wynosiłby jego zachowek), to odpowiada on za zachowek tylko w zakresie nadwyżki ponad swój własny zachowek. Czyli jego odpowiedzialność jest pomniejszona o kwotę, która przysługuje mu z tytułu zachowku.
Zapisobiercy windykacyjni
Jeżeli uprawniony do zachowku nie może uzyskać należnego mu zachowku od spadkobierców (np. spadkobiercy nie odziedziczyli wystarczającego majątku, są niewypłacalni lub nie ma spadkobierców, a cały majątek został rozdysponowany poprzez zapisy windykacyjne), to w dalszej kolejności może dochodzić go od zapisobierców windykacyjnych. Zapis windykacyjny to rodzaj zapisu testamentowego, na mocy którego spadkodawca przeznacza konkretny przedmiot ze swojego majątku (np. nieruchomość, samochód, cenne dzieło sztuki) oznaczonej osobie, która nabywa go z chwilą otwarcia spadku.
Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego mieści się w granicach wzbogacenia, które nastąpiło na skutek otrzymania zapisu. Jeśli zapisobierców windykacyjnych jest kilku, ich odpowiedzialność jest solidarna. Zapisobierca windykacyjny może zwolnić się z obowiązku zapłaty zachowku, wydając przedmiot zapisu windykacyjnego.
Obdarowani
Jeżeli uprawniony do zachowku nie może uzyskać należnego mu zachowku ani od spadkobierców, ani od zapisobierców windykacyjnych, może on dochodzić uzupełnienia zachowku od osób, które otrzymały od spadkodawcy darowizny doliczane do spadku dla celów zachowku.
Obowiązek uzupełnienia zachowku dotyczy tylko darowizn, które są doliczane do tzw. substratu zachowku. Nie wszystkie darowizny są doliczane (np. drobne darowizny, darowizny na rzecz osób nieuprawnionych do zachowku dokonane 10 lat przed otwarciem spadku).
Obdarowany odpowiada za zachowek do wysokości wzbogacenia, które nastąpiło na skutek darowizny (czyli do wartości darowizny). Jeśli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, to jego odpowiedzialność jest również ograniczona do nadwyżki ponad jego własny zachowek.