Warunki formalne
W poprzednim wpisie wskazałem jakie składniki majątkowe małżonków będą podlegały podziałowi (a zatem w istocie co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków). W niniejszym zaś artykule skupię się na kwestiach formalnych. W polskim porządku prawnym istnieją dwa sposoby podziału majątku umowny podział majątku oraz sądowy podział majątku wspólnego, kończący się wydaniem postanowieniem o podział majątku wspólnego lub będący częścią wyroku rozwodowego.
Umowa o podział majątku wspólnego
Jeśli chodzi o umowny podział majątku, jest to sposób na zakończenie takiej sprawy w formie polubownej. A zatem może do niego dojść wyłącznie w przypadku, gdy małżonkowie są zgodni co do kwestii podziału majątku wspólnego. W takiej sytuacji do podziału majątku dochodzi w formie pisemnej, która może być zawarta nawet w zwykłej formie.
Niemniej jednak jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, taka umowa powinna zostać dla swej ważności zawarta w formie aktu notarialnego (podobnie będzie w przypadku gdy w skład majątku wejdzie przedsiębiorstwo, wtedy to umowa podziału powinna zostać zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi). Co ważne, umowa o podział majątku może dotyczyć całości majątku wspólnego, ale i części.
Sądowy podział majątku
Jeśli małżonkowie nie są w stanie porozumieć się odnośnie podziału majątku wspólnego, koniecznym będzie przeprowadzenie sprawy sądowej.
Po pierwsze taki wniosek możne złożyć małżonek w sprawie o rozwód. Niemniej jednak sąd może dokonać podziału majątku wspólnego w wyroku rozwody wyłącznie wtedy, gdy przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. A zatem chodzi tu o takie sytuacji, gdy nie tylko nie ma sporu co składu i sposobu podziału majątku, lecz również wtedy gdy spór istnieje, niemniej jednak nie ma konieczności przeprowadzenia skomplikowanego i długiego postępowania dowodowego (np. jeśli zachodzi wyłącznie potrzeba uzyskania informacji m. in. co do tytułu własności itd.).
Co do zasady postępowania o podział majątku inicjuje się po sprawie rozwodowej. Wniosek składa się do sądu rejonowego miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku. Jeśli natomiast majątek wspólny jest zlokalizowany w okręgu działania dwu lub więcej sądów rejonowych, wówczas wybór właściwej instytucji należy do wnioskodawcy.
Sposób dokonania podziału majątku
Co do zasady podział majątku może zostać dokonany w następujący sposób:
- W naturze – polega to na fizycznym podziale majątku wspólnego poprzez przekazania konkretnych składników majątkowych danemu małżonkowi np. jeśli małżonkowie posiadali dwa mieszkanie, każdy z małżonków otrzyma po jednym z ewentualnymi dopłatami.
- Poprzez przyznanie składników majątku jednemu z małżonków, z jednoczesnym zobowiązaniem go do stosownej spłaty drugiego z małżonków.
- Poprzez sprzedaż poszczególnych składników majątkowych oraz podział uzyskanej sumy pomiędzy małżonkami.